Lievelingsboom

De es kende ik al voordat ik wist wat een es was. Hij sierde als laanboom de brede straat naast de onze. Die straat was anders, net als de bewoners. Zij woonden in ruime witgeschilderde koophuizen en gingen ’s zomers op vakantie. Op het trottoir – in de schaduw van het sierlijk geveerde essenblad – leerde ik fietsen en speelde tikkertje en indiaantje met mijn vriendjes. Zonder de naam te weten was deze boomsoort me dierbaar en vertrouwd. Als klein jongetje voelde ik de allure die de es verhief boven de populier en paardenkastanje – de ‘gewone’ bomen in de wijk.

Bijna twee decennia later bezocht ik vele van de mooiste bossen van Europa. Daar zag ik de es in zijn natuurlijke biotoop: langs beken en rivieren op vruchtbare, vochtige bodems. Als reusachtige kandelaars toornden breedgekroonde essen boven de andere bomen uit – boven iep, kers en els – en wedijverden om licht met majestueuze eiken. In dit buitengewone bos zongen buitengewone vogels als appelvink, nachtegaal en wielewaal. En in het gedempte licht op de grond trof ik een ongekend gevarieerde tapijt van bloemrijke planten en paddenstoelen. Dit was bos zoals bos behoort de zijn. Vanaf dat moment was de es mijn lievelingsboom.

Essensterfte
Al jaren lees ik in vakbladen dat de es door sterfte uit ons land dreigt te verdwijnen. Een schimmel blokkeert de sapstroom en maakt dat blad en wortels verdrogen. Eerst zien, dan geloven – dacht ik. Want beheerders en onderzoekers willen nog wel eens overdrijven.

Essensterfte in Horsterwold.

Totdat ik onlangs enkele dagen in het Horsterwold bij Zeewolde kampeerde. Hier de op rijke zeeklei van Zuidelijk Flevoland heeft zich in de afgelopen 40 jaar een geweldig interessant bos ontwikkeld. Volgens Staatsbosbeheer het grootse loofbos van West-Europa. De es is een van de belangrijkste boomsoorten in dat woud. En overal zag ik daar dat de es crepeert. Hoe beter ik keek, hoe minder gezonde bomen ik vond. Afgestorven takken, dode bomen, of kreupele bomen met slechts hier en daar een toefje gezond blad zag ik in overvloed. Zo ziet dus de essentaksterfte er uit.

Volgens deskundigen is er niets tegen te doen. Niets anders dan wachten en hopen dat er voldoende exemplaren van de es worden aangetroffen die minder gevoelig zijn voor de schimmel. Tweehonderd gezonde bomen zijn nodig om een nieuwe resistente generatie essen te ontwikkelen.

Ja, de nachtegaal en appelvink heb ik nog wel gehoord. Maar hoe zal dat de volgende jaren zijn? Want met het wegvallen van de es verandert het strooisel en ook het lichtklimaat op de bodem. En dat beïnvloedt weer vele tientallen bodemplanten, vogels en vlinders.
Ik zou niet durven zeggen hoe dit afloopt…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.