Tag archieven: onderzoek

Insecten verdwijnen

In een gezond landschap miegelt het van de insecten. Hoe completer de natuur, hoe meer beestjes er rondkruipen, ritselen, fladderen, zoemen, kriebelen en ja, soms ook steken. Nooit zal ik de akoestische sensatie vergeten die ik onderging bij het betreden van het beroemde Poolse nationaal park Bialowieza. Zodra je het bosgebied door de houten poort betrad werd je ondergedompeld in een kolossaal gezoem, dat pas stopte als je het bos verliet. Mijn vriend en collega-onderzoeker Tomasz had een originele manier om de muggenstand enigszins te kwantificeren: hij sloeg eenmaal met vlakke hand op zijn borst of been en telde de slachtoffers. Zijn record: 42. Het zal geen toeval zijn dat ik in Europa geen ander bos ken met zo’n diversiteit aan vogels.

Dramatische afname
Vorig week publiceerden Duitse en Nederlandse ecologen een alarmerend artikel waarin zij beschreven dat de insectenmassa in 63 Duitse natuurgebieden in de afgelopen 27 jaar met gemiddeld 76 procent is afgenomen. Natuurlijk wist ik dat het slecht ging met dagvlinders en bijen, en merk ik al jaren dat het buiten minder ritselt en zoemt, toch schrok ik van deze uitkomst. Die is dramatisch.
Maar ik ben bang dat de achteruitgang in ons land nog groter is. Want ik fiets regelmatig op het platteland bij onze oosterburen; daar oogt het toch net wat minder steriel dan thuis. Ik zie er meer bosjes en houtwallen, overhoekjes, leukere graslanden en bontere bermen. Ik zie daar ook meer vogels en verwacht daarom ook meer insecten.

Landbouw op dood spoor
Omdat de onderzochte natuurgebieden goed worden beheerd vermoeden de ecologen dat de achteruitgang van insecten het gevolg is dan de landbouw op de omringende gronden. Dat lijkt me een voor de hand liggende conclusie.
Dit zou het zoveelste signaal zijn dat we met de intensivering en industrialisatie van onze voedselproductie op een dood spoor zitten. Zelfs een boerenpummel begrijpt dat de reguliere boer door schaalvergroting, ontwatering, bemesting, gebruik van bestrijdingsmiddelen en antibiotica vele basale ecologische wetten met voeten treedt. De boer als god –  dat kan niet goed gaan.

Nieuwe minister
Maar er gloort hoop aan de horizon. Onze nieuwe landbouwminister is van CU-huize en uiterst ambitieus. Deze slimme boerendochter lijkt me de aangewezen persoon om de puinhopen die natuursloper en praatjesmaker Henk Bleker heeft achtergelaten te saneren, en dan doorpakken! Want het landbouwbeleid moet op de schop, in Nederland en in de EU.
Wat we nodig hebben is meer ruimte voor natuur, veel minder voor landbouw. En vanzelfsprekend moet de landbouw écht duurzaam worden. En de vervuiler (zowel boer als consument) gaat serieus betalen voor zijn slecht gedrag, zodanig dat biologische producten automatisch goedkoper worden dan het vlees, melk, groente, fruit van reguliere teelt. Lees verder Insecten verdwijnen

3.040.288.194.283 bomen

3.040.288.194.283, zoveel bomen staan er op dit moment op aarde, schrijven onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Een astronomisch getal, zó groot dat ik me er weinig bij kan voorstellen. Komisch vind ik die laatste 283. (Zijn het echt geen 282 of 284 exemplaren?) Alsof de onderzoekers mijn spottende glimlach zien, geven ze ruiterlijk toe dat de ze er met hun schatting ook 100 miljard naast kunnen zitten. Dat klinkt me direct al veel realistischer in de oren.

3.040.288.194.283 bomen, Is dit nu veel of weinig? Laat ik het wat concreter maken: dit getal betekent dat elke bewoner van onze mooie planeet gemiddeld 413 bomen tot zijn of haar beschikking heeft. Grote maar vooral veel kleine bomen.

“Mijn” bosje
Terwijl ik schuilde voor een stortbui probeerde ik me gisteren in een jong bos op de Veluwe voor te stellen hoe “mijn” bosje van 413 bomen er uit zou zien. Ik telde de bomen rondom me, tot 413. Dit aantal bedekte hier een vlak van nog geen 40 bij 40 meter. Zo groot was dus mijn bosje. Op een plek met meer kleine bomen was mijn bosje vanzelfsprekend kleiner uitgevallen.
Bovendien, laat ik me niet rijk rekenen. Nederland is een bosarm land. Elke inwoner van dit kikkerlandje beschikt over gemiddeld slechts 20 bomen, aldus Nature. Dat is 5 procent van 413…
Slik.
Dat is een bosje formaat achtertuin; een postzegel!
Gelukkig hield de regen op, snel fietste ik snel weg. In dit bos werd ik depressief.

Maar het kan nog veel beroerder.
Lees verder 3.040.288.194.283 bomen

De laatste sperwers en terminale eiken

Het gaat niet goed met de bossen op arme zandgronden: roofvogels verdwijnen en bomen sterven. Wat is er aan de hand?  In de bossen bij Ede laat ik me door onderzoekers informeren, samen met bosbeheerders. Die willen vooral weten: hoe red ik mijn bos?

De groep groen-grijs geklede mensen loopt dwars door het open bos op de Noord Ginkel. Kritisch beoordelen zij de grove den, lariks en vrijwel bladloze zomereik. De beheerders moeten al langer aanzien dat in bossen op voedselarme bodems veel planten en dieren verdwijnen. De oorzaak hiervan is nu eindelijk bekend.

Onderzoeker Arnold van den Burg van Stichting Biosfeer: “Jullie zien dat de eiken op instorten staan. Die bladschaarste komt niet door rupsen – die wíllen hier niet eens eten. De eiken zijn doodziek. Lees verder De laatste sperwers en terminale eiken

Atalanta, een lichtgewicht wereldreiziger

De afgelopen septembermaand heb je ze vast wel gezien, atalanta’s. Op zonnige dagen kon je de grote oranje-zwartgekleurde vlinder overal aantreffen, zeker in de buurt van bloemen. Ik zag vele exemplaren in mijn stadstuin, vooral op de bloeiende klimop. Waarschijnlijk waren de atalanta’s onderweg, naar Zuid-Europa, en benutten zij mijn tuintje om uit te rusten en letterlijk bij te tanken.

Waarom trekt de atalanta?
Het is moeilijk voor te stellen dat dit fragiele diertje duizenden kilometers vliegt tussen zomer- en winterverblijf. Toch doet de atalanta dat. Waarom? In de zomer kan de vlinder in onze omgeving veel gemakkelijker overleven en een nieuwe generatie voortbrengen dan in het droge Zuid-Europa. ’s Winters is het leven in het zuiden juist weer aangenamer. Lees verder Atalanta, een lichtgewicht wereldreiziger