Dwangsom voor Poolse bosslopers

Afgelopen week heeft het EU-hof de Poolse regering een ultimatum gesteld voor de illegale kapactiviteiten in het beroemde woud van Bialowieza. Als men doorgaat met houtkappen is de boete 100.000 euro per dag.

Elzenbroekbos in Bialowieza

Het is zeer ongebruikelijk dat het EU-Hof zo’n drastische uitspraak doet, maar Polen heeft het er naar gemaakt. Ondanks eerdere waarschuwingen vanuit Brussel gaan de staatsbosbeheerders, in opdracht van hun regering, gewoon door met het molesteren van een van de meest waardevolle bossen van Europa. De huidige christelijk-conservatieve regering (PiS) heeft lak aan de Natura2000- status die Europese bescherming garandeert. Liever laat het haar oren hangen naar lokale boeren en boswachters dan naar natuurbeschermers en wetenschappers uit de grote stad. Om van buitenland en het verderfelijke Brussel maar te zwijgen.

Wat is er concreet aan de hand?
Anderhalf jaar geleden, kort na het aantreden van de PiS-regering, verviervoudigde de minister van milieu het kapvolume voor het staatsbos. Als reden noemde hij het weer gezond maken van het bos na een bastkeverplaag. Elke ecoloog begrijpt dat dit een smoes is, immers bastkevers horen net zo goed bij bos als spechten. De ware reden is ongetwijfeld geld. De meeste wetenschappers in de Raad voor Natuurbescherming bekritiseerden het kapplan; zij zijn direct vervangen door PiS-getrouwen. Zo gaat dat in Polen.

Dode bomen zijn onmisbaar voor gezonde, levende bossen. Het levert voedsel voor talrijke paddenstoelen en kleine beestjes. Mede daarom leven in Bialowieza wel 9 soorten spechten.

Waarom het boscomplex van Bialowieza zo bijzonder is?
Het is een van de zeldzame, nog nauwelijks door mensen gemanipuleerde laaglandbossen van Europa. Het is zeer rijk aan planten, dieren en allerlei natuurlijke processen die in meer gecultiveerde bossen niet of nauwelijks te vinden zijn.
Ook buitengewoon is zijn omvang: het woud bestrijkt 1500 vierkante kilometer, waarvan 3/5 deel in Wit-Rusland. Die uitgestrektheid maakt het tot een ideaal leefgebied van planten en (grote) dieren, omdat het minder kwetsbaar is voor verstoringen van buiten. Het Poolse deel omvat het beroemde nationaal park (10.000 ha) dat ingebed ligt in een staatsbos van 50.000 ha waar bosbouw wordt bedreven – tot voor kort extensief. Ook hier is de biodiversiteit zeer hoog.

Sommigen noemen Bialowieza een oerbos. Zo ver wil ik niet gaan, want puur natuur is het niet meer  – (maar waar wel?) Toch kan je hier ervaren wat een ongestoord bos is. Het geeft een idee hoe grote delen van ons continent er enkele duizenden jaren geleden uit hebben gezien.  Voor Europese begrippen is het dus zeer oer. Niet toevallig erkent Unesco het gebied als mondiaal natuurerfgoed.

Waarom ik me zo druk maak over dit bos in een uithoek van Polen? Ik ken het gebied erg goed en het is me dierbaar. In 1984 kreeg ik mijn langgewenste onderzoekvergunning (én Poolse studiebeurs) om in het nationaal park van Bialowieza enkele maanden te studeren. Ik was op slag betoverd en verliefd. Zó bijzonder is dit bos!

Linden-haagbeukenbos in Bialowieza

Nog nooit had ik een boscomplex gezien dat zó afwisselend was, zó rijk aan bijzondere planten en dieren, zó puur en ongekunsteld. Hier zag ik voor het eerst als bosecoloog in opleiding hoe complex en compleet een bos kan zijn als de mens er met zijn tengels eeuwenlang van af blijft. Na mijn studie ben ik regelmatig teruggegaan om bevriende ornithologen te helpen bij hun vogelonderzoek. Ik kon er niet genoeg van krijgen.

Hoe de strijd zal aflopen?
Ik ben er niet gerust op. Het is niet de eerste aanvaring tussen Polen en Europa. De populistische PiS-partij lijkt er plezier in te hebben ruzie te zoeken met Brussel. En de EU is te netjes voor dit soort straatvechters. Het zal mij benieuwen…

Een gedachte over “Dwangsom voor Poolse bosslopers”

  1. Beste meneer Bosbeeld, nu ik dit hele verhaal over uw prachtige Poolse bos lees, maak ik mij ook PiS nijdig, want verliefdheid op een bos door een Bos, ik ken dit gevoel ook! Wat gaan we er aan doen met alle Bossen?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.